- Urząd Komunikacji Elektronicznej

Konsultacje dywidendy cyfrowej

Konsultacje w sprawie zagospodarowania tzw. „dywidendy cyfrowej” w zakresie częstotliwości 470-862 MHz.

Przedmiotowe konsultacje mają na celu wybór najbardziej efektywnego sposobu wykorzystania zasobów częstotliwości zwolnionych po całkowitym wyłączeniu telewizji analogowej (digital switchover) przez różne służby radiowe.

Zgodnie z brzmieniem art. 189 ustawy Prawo telekomunikacyjne Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej prowadzi politykę regulacyjną, mając na celu (między innymi): zapewnienie użytkownikom osiągania maksymalnych korzyści w zakresie cen oraz różnorodności i jakości usług, wspieranie skutecznego wykorzystania oraz zarządzania  częstotliwościami oraz wspieranie tworzenia i rozwoju transeuropejskich sieci oraz interoperacyjności usług ogólnoeuropejskich. Zatem rozdysponowanie dywidendy cyfrowej na potrzeby nowych służb ma na względzie jak największe korzyści wynikające z tego faktu dla konsumentów (obywateli, społeczeństwa).

Dywidenda cyfrowa

Dywidenda cyfrowa (wg UE i CEPT) to zasoby częstotliwości w paśmie VHF (III zakres TV: 174-230 MHz) i w paśmie UHF (IV i V zakres TV: 470-862 MHz) zwolnione i udostępnione po całkowitym wyłączeniu telewizji analogowej z pominięciem częstotliwości niezbędnych do zapewnienia cyfrowego przekazu dla aktualnej „analogowej” oferty programowej.

Zgodnie z projektem Planu wdrażania naziemnej telewizji cyfrowej w standardzie DVB-T będącego uzupełnieniem Strategii przejścia z techniki analogowej na cyfrową w zakresie telewizji naziemnej telewizja analogowa będzie wyłączana w Polsce sukcesywnie w latach 2009 - 2012.

Należy zdecydować, jaką część zwalnianych przez telewizję analogową zasobów częstotliwości przeznaczyć na potrzeby DVB-T, a jaką na inne cele.

Zewnętrzne uwarunkowania wykorzystania dywidendy cyfrowej

Przynależność Polski do Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (ITU) oraz Unii Europejskiej (UE) ma swoje konsekwencje w podejściu do zagadnienia dywidendy cyfrowej.

ITU - Regulamin Radiokomunikacyjny, Porozumienie Sztokholm 1961 i Porozumienie Genewa 2006

Regulamin Radiokomunikacyjny określa zasady gospodarki częstotliwościami i współpracy pomiędzy poszczególnymi państwami. Zmiany Regulaminu Radiokomunikacyjnego następują podczas Światowych Konferencji Radiokomunikacyjnych (WRC). Dodatkowe ustalenia odnośnie planowania częstotliwości, np. dla radiodyfuzji, dokonywane są w ramach Porozumień zawieranych na Regionalnych Konferencjach Radiokomunikacyjnych (RRC).

I tak np. Plan rozdziału częstotliwości dla telewizji analogowej dla tzw. Europejskiego Obszaru Radiodyfuzyjnego został ustalony w 1961 r. w ramach Porozumienia Sztokholm 1961. Na bazie tego Planu uruchomiono w Polsce trzy ogólnopolskie sieci TV, jedną regionalną i cztery sieci o mniejszym pokryciu.

Natomiast podczas obrad Regionalnej Konferencji Radiokomunikacyjnej RRC-04/06 (która miała miejsce w Genewie w 2004 r. i w 2006 r.) ustanowiono nowe Regionalne Porozumienie (GENEWA 2006) w kwestii planu zagospodarowania częstotliwości, w zakresach 174-230 MHz i 470-862 MHz, dla potrzeb naziemnej radiofonii (T-DAB) i telewizji cyfrowej (DVB-T) obejmujące obszar Europy, Afryki, krajów byłego Związku Radzieckiego oraz Iranu. W ramach Planu Genewa 2006 Polska dysponuje ośmioma ogólnokrajowymi sieciami DVB-T i trzema T-DAB.

Porozumienie GENEWA 2006 charakteryzuje się znaczną elastycznością techniczną, która umożliwia realizację szerokiej gamy przyszłych usług oraz pozwala na alternatywne wykorzystanie zasobów częstotliwości przewidzianych wstępnie dla DVB-T i T-DAB na potrzeby innych technologii i usług (DVB-H, T-DMB i innych). Fakt ten ma bardzo istotne znaczenie z punktu widzenia wykorzystania dywidendy cyfrowej. Tym niemniej planowanie „w cieniu” sieci DVB-T, interaktywnych służb stałych lub ruchomych natrafia na pewne trudności w świetle Porozumienia Genewa 2006 i będzie wymagało stosownych zmian Regulaminu Radiokomunikacyjnego podczas obecnej (WRC-07) lub następnej (WRC-11) Światowej Konferencji Radiokomunikacyjnej.

Unia Europejska – RSC, RSPG, CEPT

Zgodnie z Decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady Europy w sprawie Widma Radiowego z 2002 r. Unia Europejska wydaje decyzje, które są wiążące dla krajów członkowskich odnośnie wykorzystania widma. Decyzje takie przygotowuje Komitet ds. Widma Radiowego (RSC – Radio Spectrum Committee)  na wniosek Komisji Europejskiej. Innym ważnym organem jest Grupa ds. Polityki Widma Radiowego (RSPG – Radio Spectrum Policy Group), która jest ciałem doradczym RSC i KE.

RSPG przygotowała szereg następujących opinii mających istotny nawiązek z dywidendą cyfrową:

• Spectrum implications of the switchover to digital broadcasting
• WAPECS (Wireless Access Policy for Electronic Communications Services)
• Spectrum for mobile multimedia services in the field of broadcasting
• EU Spectrum Policy implications of the digital dividend.

Zgodnie z tą ostatnią opinią zaleca się między innymi:

- implementować dywidendę cyfrową zasadami uwzględnieniem koncepcji WAPECS,

- przeanalizować ograniczenia techniczne związane z planowaniem częstotliwości  jakie mogą powstać przy współużytkowaniu przez sieci radiodyfuzyjne (dla różnych trybów odbioru – od stacjonarnego do ruchomego), sieci multimedialne oraz stałe/ruchome sieci radiokomunikacyjne pasma radiodyfuzyjnego,

- przyjąć, że Porozumienie Genewa 2006 (GE-06) jest podstawą harmonizacji zakresów 174-230 MHz i 470-862 MHz dla cyfrowej radiodyfuzji, co sprzyja tworzeniu globalnego rynku usług i sprzętu w tym zakresie,

- przyjąć, że w zakresie 174-230 MHz zgodnie z Porozumieniem GE-06 istnieje możliwość stosowania różnych technologii dla różnych alternatywnych zastosowań i nie ma potrzeby ze strony UE podejmowania działań w tym zakresie (nie przewiduje się na razie implementacji  dywidendy w tym zakresie),

- przyjąć, że istnieje szansa na duże korzyści w skali UE wykorzystując dywidendę cyfrową w zakresie 470-862 MHz. Zaleca się:

• rozważyć przeznaczenie jednej lub więcej warstw DVB-T na potrzeby budowy sieci o podwyższonych wartościach pola użytecznego w celu umożliwienia usług interaktywnych, bez potrzeby modyfikacji Planu,
• zlecić CEPT (Conference of European Posts and Telecommunications Administrations – Konferencja Europejskich Administracji Łączności) analizę możliwości wykorzystania dla multimediów jednej lub więcej sieci DVB-T (na dany kraj) bez konieczności znaczącego przeplanowywania,

- przyjąć, że istnieje szansa na duże korzyści w skali UE wykorzystując  dywidendę cyfrową w zakresie 470-862 MHz  na potrzeby służby stałej/ruchomej , i że można by ten proces wspomóc poprzez:

• uzgodnienie dodatkowego przeznaczenia całego pasma UHF dla stałej/ruchomej służby radiokomunikacyjnej na Konferencji WRC-07 lub WRC-11 na warunkach, które nie spowodują niekorzystnego wpływu na służbę radiodyfuzyjną
• równolegle, niezależnie od decyzji WRC kontynuowanie przez CEPT prac odnośnie identyfikacji podzakresów do wykorzystania przez stałą/ruchomą służbę radiokomunikacyjną,

- stosować bardziej zaawansowane standardy i systemy (takie jak MPEG-4 i DVB-T2)

Zatem zgodnie z powyższym zagospodarowanie dywidendy cyfrowej ogranicza się jedynie do zakresu 470-862 MHz, przy założeniu współistnienia klasycznych sieci radiodyfuzyjnych (DVB-T), sieci systemów multimedialnych (np. DVB-H) oraz sieci systemów służby stałej/ruchomej.

W Raporcie z 8 lipca 2007 r. przygotowanym na zlecenie Komisji Europejskiej CEPT wskazała kilka możliwych scenariuszy wykorzystania dywidendy przez służbą stałą/ruchomą (także z łączem „w górę”). Koncepcja nie uwzględnia proponowanych dotychczas rozwiązań przez poszczególne państwa.  Dla celów analitycznych  podzielono zakres 470-862 na cztery segmenty (2 bloki po 40 MHz i  dwa kanały dupleksowe oraz pasmo ochronne jeśli jest wymagane). Podział na proponowane bloki jest przedstawiony w Tabeli 1.

Każdy z krajów UE będzie mógł indywidualnie przeanalizować możliwość implementacji poszczególnych opcji (związanych z wyborem danego segmentu) i ich wpływ na istniejące plany i strategie.

Tabela 1. Przykładowa segmentacja zakresu 470-862 MHz

Poniżej przedstawiono przykładowo plan przeznaczenia zasobów w poszczególnych segmentach. Z analiz CEPT wynika, że nie ma potrzeby stosować separacji częstotliwościowej dla ochrony innych służb poniżej zakresów dla łącza „w dół”  systemów mobilnych, lecz wymagany jest odstęp dwóch kanałów w celu zapewnienia ochrony od i do sygnału łącza „w górę”.

Segment A

Segment B

Segment C

Metryka ze strony archiwalnej