- Urząd Komunikacji Elektronicznej

Obowiązek przedkładania instrukcji rachunkowości regulacyjnej

Stanowisko Prezesa UKE w sprawie obowiązku przedkładania do uzgodnienia i zatwierdzenia instrukcji w zakresie prowadzenia rachunkowości regulacyjnej.

Obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej

Rachunkowość regulacyjna jest w świetle z art. 2 pkt 32 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą” lub „Pt”, szczególnym, w stosunku do rachunkowości prowadzonej na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, rodzajem rachunkowości prowadzonej przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego w odniesieniu do jego działalności w zakresie świadczenia dostępu telekomunikacyjnego lub usług na runku detalicznym zgodnie z zatwierdzoną przez Prezesa UKE na dany rok obrotowy instrukcją.

Zgodnie z art. 49 ust. 1 Pt istotą rachunkowości regulacyjnej jest wyodrębnianie aktywów i pasywów, przychodów i kosztów przedsiębiorcy telekomunikacyjnego do działalności w zakresie dostępu telekomunikacyjnego lub działalności w zakresie usług na rynku detalicznym, tak jakby każdy rodzaj działalności był świadczony przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, a także ustalenie przychodów i związanych z nimi kosztów odrębnie dla każdej z usług objętych kalkulacją kosztów. Informacje uzyskane w wyniku rozdzielenia rachunkowości na poszczególne rodzaje działalności powinny umożliwić identyfikację przepływów transferów cenowych w ramach przedsiębiorstwa
i ustalenie czy nie są dokonywane transfery niedozwolone.

W aktualnym stanie prawnym i faktycznym obowiązek regulacyjny w zakresie prowadzenia rachunkowości regulacyjnej dotyczący przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej może wynikać wprost z przepisów ustawy (art. 221 ust. 1 Pt) lub z decyzji o wyznaczeniu przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynkach właściwych (art. 25 ust. 2 i 4 Pt).

Przedsiębiorca obowiązany do prowadzenia rachunkowości regulacyjnej przygotowuje projekt instrukcji w zakresie prowadzonej  rachunkowości regulacyjnej poddawany procedurze uzgodnienia i zatwierdzenia przez Prezesa UKE oraz sporządza na dzień kończący ostatni zakończony rok obrotowy roczne sprawozdanie z rachunkowości regulacyjnej badane następnie przez biegłego rewidenta pod względem zgodności z przepisami prawa i instrukcją. Wspomniane sprawozdanie powinno dostarczyć Prezesowi UKE istotnych informacji dla realizacji jednego lub kilku określonych w ustawie celów regulacyjnych. 

 
Obowiązek stosowania instrukcji w zakresie prowadzenia rachunkowości regulacyjnej

Pojęcie instrukcji zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 9 Pt, zgodnie z którym instrukcja jest szczegółowym dokumentem w zakresie prowadzonej przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego rachunkowości regulacyjnej zawierającym opis przyjętych w przedsiębiorstwie sposobów wyodrębniania aktywów i pasywów, przychodów i kosztów na działalności w zakresie dostępu telekomunikacyjnego lub usług na rynku detalicznym. Stosowanie zatwierdzonej przez Prezesa UKE instrukcji ma służyć realizacji celu rachunkowości regulacyjnej jakim jest identyfikacja przepływów transferów wewnętrznych między poszczególnymi rodzajami działalności, o których mowa w art. 49 ust. 1 Pt.

Obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej zgodnie z opracowaną przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego instrukcją związany jest z wdrożeniem przez tego przedsiębiorcę przejrzystych i obiektywnych zasad rozdzielonej rachunkowości zarówno na potrzeby związane z kalkulacją kosztów i ustalaniem cen usług w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, jak również usług detalicznych oraz usług minimalnego zestawu łączy dzierżawionych.

W sprawie trybu i terminów uzgadniania i zatwierdzania przez Prezesa UKE opracowanej przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego instrukcji ustawa odsyła do rozporządzenia wydanego na podstawie art. 51 Pt.

 
Stosowanie instrukcji w przypadku obowiązku prowadzenia rachunkowości regulacyjnej nałożonego na jednego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego na mocy przepisów przejściowych ustawy oraz w drodze decyzji Prezesa UKE
  
Zgodnie z przepisami ustawy obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej dotyczący tego samego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego może wynikać z jednej lub kilku decyzji Prezesa UKE (art. 25 ust. 2 i 4 Pt), w których obowiązek ten został nałożony  po przeprowadzeniu analizy kolejnych rynków właściwych, albo bezpośrednio z przepisów przejściowych do ustawy (art. 221 ust. 1 Pt) wskazujących na istnienie takiego obowiązku w odniesieniu do przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, który na gruncie ustawy z dnia 21 lipca  2000 r. Prawo telekomunikacyjne został uznany na jednym z wymienionych w tej ustawie rynków za operatora o pozycji znaczącej.

Oznacza to, że obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej, a w konsekwencji przedkładania do uzgodnienia i zatwierdzenia instrukcji, może być na tego samego przedsiębiorcę nałożony wielokrotnie. Prowadzona rachunkowość regulacyjna powinna objąć wszystkie rodzaje działalności i wszystkie usługi, których ten wymóg dotyczy. 

Podchodząc formalnie do kwestii realizacji nałożonych obowiązków rachunkowości regulacyjnej należałoby wymagać, aby w odniesieniu do każdego z tych obowiązków była  opracowana odrębna instrukcja. Takie podeście byłoby jednak nieuzasadnione zarówno ze względów merytorycznych, jak i proceduralnych.

Przedsiębiorca powinien stosować jedną instrukcję, mimo że obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej może być na niego nakładany kolejnymi decyzjami Prezesa UKE. Decyzje wyznaczają zakres wyodrębnienia poszczególnych dziedzin działalności w zakresie dostępu telekomunikacyjnego  i poszczególnych usług (Stanisław Piątek, Prawo telekomunikacyjne  -  Komentarz, Wydanie II, s. 404).

Dodatkowym problemem może być jednak w tym przypadku kwestia ustalenia jakie przepisy należy zastosować przy określeniu zasad prowadzenia rachunkowości regulacyjnej. Obecnie funkcjonują bowiem dwa różne akty prawne regulujące te sprawy.

W przypadku decyzji nakładających obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej wydanych po wejściu w życie ustawy proces uzgadniania i zatwierdzania przez Prezesa UKE opracowanej przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego instrukcji powinien przebiegać zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie prowadzenia przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego rachunkowości regulacyjnej i kalkulacji kosztów usług (Dz. U. Nr 255, poz. 2140), zwanym dalej „rozporządzeniem kosztowym z 2005 r.”.

W przypadku  wykonywania tych obowiązków na podstawie przepisów przejściowych ustawy np. art. 221 ust. 1 pkt 1 lit. h) Pt, w związku z decyzjami wydanymi przed wejściem w życie ustawy, powinien być stosowany tryb i terminy uzgadniania i zatwierdzania instrukcji  oraz zakres i terminy przekazywania Prezesowi UKE sprawozdań z rachunkowości regulacyjnej zgodne z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie prowadzenia rachunkowości regulacyjnej i sposobów kalkulacji kosztów przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej (Dz.U. Nr 213, poz. 2087), zwanym dalej „rozporządzeniem kosztowym z 2003 r.”.

Zasadniczą przyczyną jednoczesnego funkcjonowania dwóch różnych aktów prawnych regulujących tę samą materię w zakresie realizacji obowiązków regulacyjnych, o których mowa w art. 25 Pt, jest fakt, iż do chwili obecnej nie zostały wydane wszystkie decyzje wyznaczające przedsiębiorcę o znaczącej pozycji na danym rynku właściwym. Zgodnie z art. 221 ust. 5 Pt do czasu uprawomocnienia się odpowiednich decyzji nakładających obowiązki regulacyjne, lub wyłonienia przedsiębiorców telekomunikacyjnych wyznaczonych do świadczenia usługi powszechnej wspomniane obowiązki powinny być realizowane przy zastosowaniu powołanego wcześniej rozporządzenia kosztowego z 2003 r.

Zdaniem Prezesa UKE, przedkładany corocznie przez przedsiębiorcę do uzgodnienia i zatwierdzenia dokument zawierający instrukcję powinien uwzględniać stan faktyczny  i prawny wynikający z wydanych przez Prezesa UKE decyzji nakładających obowiązki regulacyjne.

Określone w instrukcji za dany rok sposoby przypisania aktywów i pasywów oraz przychodów i kosztów, a także terminy i tryb uzgadniania i zatwierdzania instrukcji  powinny być zgodne z obowiązującym w danym momencie rozporządzeniem kosztowym.  Przedsiębiorca telekomunikacyjny obowiązany do prowadzenia rachunkowości regulacyjnej na podstawie przepisów przejściowych do ustawy, na którego obowiązek ten został ponownie nałożony w drodze odpowiedniej decyzji wydanej na podstawie art. 25 ust. 2 Pt, powinien zgodnie z § 20 ust. 1 rozporządzenia kosztowego z 2005 r. w terminie 120 dni od dnia doręczenia tej decyzji przedłożyć Prezesowi UKE projekt instrukcji za dany rok z zastrzeżeniem, że wcześniej na podstawie § 15 ust. 1 rozporządzenia kosztowego z 2003 r. nie został złożony w wymaganym terminie, tj. 3 miesięcy od zakończenia roku obrotowego, projekt aktualizacji instrukcji za ten sam rok. Wydania pierwszej z wymienionych wyżej decyzji Prezesa UKE nakładającej obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej, której nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, oznacza, iż w zakresie Instrukcji przestaje obowiązywać przepis przejściowy Ustawy (art. 221 ust. 5), mówiący o stosowaniu aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. Prawo telekomunikacyjne, a zaczyna obowiązywać wyłącznie rozporządzenie kosztowe z 2005 r., z uwzględnieniem wspomnianego wcześniej  zastrzeżenia.

  
Stosowanie instrukcji w przypadku nałożenia na jednego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego obowiązku prowadzenia rachunkowości regulacyjnej w drodze kilku decyzji wydanych przez Prezesa UKE na podstawie art. 25 ust. 2 i 4 Pt.
  
Przedsiębiorca telekomunikacyjny obowiązany do prowadzenia rachunkowości regulacyjnej na podstawie kilku decyzji dotyczących wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na rynku właściwym  powinien corocznie sporządzać i przedkładać do uzgodnienia i zatwierdzenia jedną instrukcję z zakresu rachunkowości regulacyjnej za dany rok niezależnie od tego czy w danym roku w odniesieniu do tego samego przedsiębiorcy będą wydane kolejne decyzje nakładające, utrzymujące, zmieniające lub znoszące jeden lub kilka obowiązków regulacyjnych.

Takie podejście jest zgodne z zasadami prowadzenia rachunkowości regulacyjnej określonymi przepisami ustawy i aktów wykonawczych. Poddawanie tych zasad w ciągu roku kolejnym modyfikacjom wprowadzałoby stan niepewności zarówno po stronie przedsiębiorcy, jak i regulatora i nie sprzyjałoby realizacji celu rachunkowości regulacyjnej. Tworzenie i stosowanie różnych dokumentów w tym samym okresie mogłoby też stanowić istotne utrudnienie dla pracy biegłego rewidenta badającego roczne sprawozdania z rachunkowości regulacyjnej pod względem zgodności z przepisami prawa oraz zatwierdzoną instrukcją.

Zdaniem Prezesa UKE, przedsiębiorca podlegający obowiązkowi rachunkowości regulacyjnej powinien opracować oraz stosować w danym roku jedną instrukcję za dany rok dotyczącą wszystkich rodzajów działalności i usług objętych obowiązkiem nałożonym kilkoma decyzjami,  o których mowa  w art. 25 ust. 2 i 4 Pt. 

Przedsiębiorca, który otrzymał decyzję z rygorem natychmiastowej wykonalności, powinien zgodnie z § 20 ust. 1 rozporządzenia kosztowego z 2005 r. przedłożyć Prezesowi UKE projekt instrukcji za dany rok nie później niż w terminie 120 dni od dnia jej doręczenia, chyba że wcześniej przedsiębiorca ten na podstawie innej decyzji przedłożył do uzgodnienia i zatwierdzenia projekt instrukcji w terminie zgodnym z § 20 ust. 2 wymienionego rozporządzenia, tj. 120 dni od dnia rozpoczęcia roku obrotowego, za który przedstawione będzie sprawozdanie z prowadzonej rachunkowości regulacyjnej. 

  
Z up. Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej
Zastępca Prezesa
Krzysztof Dyl

Metryka ze strony archiwalnej